«بازگشت به کار، یکی از موضوع‌های چندوجهی تامین‌اجتماعی، مانند جلوگیری از آسیب‌های منجر به ازکارافتادگی و بیماری و تلاش‌های گسترده‌تر برای تقویت سلامتی است و همه آن‌ها بخشی از اتخاذ رویکرد فعال سیستم‌های تامین‌اجتماعی هستند. از این رو، این موضوع باید به‌طور هم‌زمان و به پشتوانه یک رسالت سازمانی هماهنگ و پیوسته اجرا و حمایت شود؛ رسالتی که به کاهش وقوع و شدت شرایط منجر به ازکارافتادگی، حفظ ارتباط کاری برای کارمندان معلول و کاهش ورود به مزایای تامین‌اجتماعی یا اتکای افرادی که معلول شده‌اند و شغل خود را در این شرایط از دست داده‌اند به تامین‌اجتماعی منجر شود.» 

در این راستا اتحادیه بین‌المللی تامین‌اجتماعی (ایسا) رهنمودهایی را تحت‌عنوان «بازگشت به کار و به‌کارگیری دوباره در محیط کار» در نودوچهار صفحه منتشر کرده است. این رهنمودها که تحت نظارت کمیسیون فنی بیمه حوادث و بیماری‌های شغلی ایسا و با همکاری موسسه ملی مدیریت و تحقیقات ازکارافتادگی و توان‌بخشی بین‌الملل تهیه و تدوین شده‌اند، بنا به‌دلایلی نظیر طراحی کلی گزینه‌های استراتژیک سازمان تامین‌اجتماعی، بحث‌های انگیزشی حول محور تجربیات موفق برنامه‌های بازگشت به کار برای سازمان تامین‌اجتماعی، شناسایی عوامل موفقیت یک طرح و ارائه ابزار پیاده‌سازی برنامه، گردآوری شده‌اند. 

تمرکز رهنمود اتحادیه بین‌المللی تامین‌اجتماعی به بازگشت به کار و به‌کارگیری دوباره افرادی است که در مرخصی استعلاجی بلندمدت یا کوتاه‌مدت بسر می‌برند و ارتباط کاری با کارفرما را حفظ کرده‌اند. این سی‌ودو رهنمود، صرف‌نظر از اینکه مرخصی استعلاجی شغلی یا غیرشغلی است، قابل‌اطلاق و اجرا هستند و در دو بخش، سازماندهی شده‌اند: بخش «الف»، شرایط بازگشت به کار، اصول و رهنمودها و بخش «ب»، اصول و رهنمودهای ویژه بازگشت به کار. از عناوین رهنمودها می‌توان به ترکیب درمان‌های پزشکی و بازتوانی شغلی، اتخاذ رویکرد زیستی، روانی و اجتماعی، تشخیص و مداخله زودهنگام، گزارش‌دهی فعالانه، شروع اقدامات هم‌زمان با دوره درمان موارد حاد، مدیریت موردی، برنامه فردمحور و... اشاره کرد.  

آیا دموکراسی انواع دارد؟ آیا در دموکراسی فقط اولویت‌های اکثریت باید مدنظر قرارگیرد؟ آیا بهتر نیست حکومتی دموکراتیک از اقلیت‌ها هم محافظت کند؟ جهانی‌شدن چه تاثیری بر دموکراسی دارد؟ چه زمانی جنبش‌های اجتماعی می‌توانند به کنشگران مهم فرایندهای دموکراتیک‌سازی تبدیل شوند؟

«دوناتلا دلاپُرتا»، جامعه‌شناس سرشناس ایتالیایی، به‌صورتی ماهرانه، مفاهیم و شیوه‌های گوناگون دموکراسی مشارکتی و شورایی را براساس بررسی بازنمایی‌های این مفاهیم در نظریه‌های هنجاری، همچنین تحقیقات کاملا تجربی تحلیل کرده است. هدف نویسنده، ایجاد پلی بین نظریه و شواهد تجربی، مباحث مرتبط با دموکراسی و مباحث مرتبط با جنبش‌های اجتماعی، به‌منظور بررسی ویژگی‌های هنجاری چهار مدل دموکراسی متفاوت، همچنین سیر تکامل تاریخی آن‌هاست.

از این نظر «دلاپُرتا» در پی آن است که فراتر از شکاف موجود میان نظریه‌های هنجاری و مطالعات تجربی پیشروی کند، زیرا این شکاف، علت کمبود مطالعات تطبیقی نظریه مدار درباره نوآوری‌های دموکراتیک است. 

این شکاف به جدایی میان تحلیل نهادی دموکراسی و تحلیل اصول دموکراتیک مرتبط است، گویی که آن‌ها به دو جهان متفاوت تعلق دارند. همان گونه که در این کتاب خواهیم دید، نه‌تنها مدل‌ها، بلکه خود نهادهای دموکراسی نیز با سطوح مختلف تنش و در موازنه‌های متفاوت، دگرگون شده‌اند تا فهم‌های گوناگون از دموکراسی را دربر گیرند. 

نویسنده پس از بیان چالش‌های مرتبط با مدل لیبرال(فصل 2)، مدل‌ها و تجربه‌های دموکراسی مشارکتی و شورایی را (به‌ترتیب در فصول 3 و 4) با توجه ویژه به نقش‌ جنبش‌های اجتماعی به‌مثابه ارتقادهندگان دموکراسی‌های دیگر، معرفی کرده است. پس از آن، کاربرد رسانه‌های جدید در جست‌وجوی اشکال جدید مشارکت و شورا (فصل 5)، چالش ساخت یک دموکراسی جهانی (فصل 6) و نقش جنبش‌های اجتماعی در فرایند دموکراتیزاسیون (فصل 7)، پرداخته است. فصول (8) و (9) به دو واکنش بسیار متفاوت دولت‌ها به چالش‌های جنبش اجتماعی، در اشکال پلیسی‌کردن (کنترل) اعتراض و تجارب نهادی با هدف نوآوری در دموکراسی می‌پردازند. 

این کتاب، افزون بر تشریح مثال‌های تاریخی مهم، به شکلی دقیق به موضوعات مرتبط با احیای متاخر جنبش‌های اجتماعی نیز پرداخته است؛ موضوعاتی مانند قیام‌های بهار عربی در خلال فرایندهای گذار دموکراتیک، ظرفیت بالقوه فناوری‌های نوین در راستای توسعه دموکراسی الکترونیک در اعتراضات خشم (در اسپانیا) و وال‌استریت (در ایالات متحده‌آمریکا).

 

«نظام‌های بازنشستگی در اروپا نقش بسزایی در کاهش فقر سالمندان در قرن نوزدهم و بیستم ایفا کرده‌اند. در طول زمان، سطح مستمری‌ها و مدت زمان بازنشستگی در این نظام‌ها افزایش یافته و هر نسل از نسل قبلی خود مستمری‌های سخاوتمندانه‌تری دریافت می‌کرد و بدین ترتیب، انتظارات عمومی مبتنی بر همین روال سخاوتمندانه شکل گرفت. اما امروزه نظام‌های بازنشستگی با تحولات جمعیتی گسترده‌ای مواجه شده‌اند که ارائه مستمری‌های سخاوتمندانه و امنیت اقتصادی در دوران سالمندی را با چالش‌هایی همراه کرده و آینده نظام‌های بازنشستگی را مبهم ساخته است.»

کتاب «هرم وارونه جمعیت» که از انتشارات بانک جهانی در سال2014 است، در هفت فصل به همراه یک خلاصه اجرایی تنظیم شده و تکامل تدریجی نظام‌های بازنشستگی در اروپا را به تصویر می‌کشد. در این کتاب شاهد این موضوع هستیم که سیاست‌گذاران باتوجه به قاعده پهن هرم جمعیتی (با تعداد زیاد جوانان و تعداد کم سالمندان) قادر بودند پوشش بیمه‌ای را گسترش دهند و به افزایش مستمری بپردازند، اما با گذشت سال‌ها از استقرار نظام‌های بیمه اجتماعی، به این باور رسیدند که به‌دلیل تغییر ساختار جمعیتی کشورها و سالمندشدن جمعیت، نظام‌های مبتنی بر انتقالات بین‌نسلی که اکثر آن‌ها به دوره بلوغ رسیده‌اند، با معضل ناپایداری مالی روبه‌رو هستند. پس بحث اصلاحات سیستمی و خصوصی‌سازی تامین‌اجتماعی مطرح شد و ورود پررنگ بانک جهانی در حوزه اصلاحات نظام مستمری نیز از همین هنگام شکل گرفت. در این کتاب سیصد صفحه‌ای که با ترجمه مجید حسن‌زاده توسط «موسسه عالی پژوهش تامین‌اجتماعی» به‌چاپ رسیده است، مسئله پایداری مالی نظام‌های بازنشستگی، محور قرارگرفته و راهکارهایی پیرامون طولانی‌ترکردن دوران اشتغال، تنظیم و ساماندهی پس‌اندازها در جهت تامین دوران بازنشستگی و تبیین انواع پس‌اندازها ارائه شده است.

 

«سراپای وجود ما که تشنه زیستن است، زیستن به هر قیمت که باشد، عنان خود را به‌دست کورترین و پرشورترین امیدها می‌سپارد. آنجاست که وجود ما آینده را با همه جنبه‌های ناشناخته و اسرارآمیزش می‌طلبد، آینده را می‌طلبد ولو گران‌بار از توفان‌ها باشد، ولو همراه با رعدوبرق و آشفتگی باشد، فقط به شرط اینکه این آینده، زندگی باشد. من مسلما چنین دقایقی را می‌گذراندم.» (بخشی از کتاب) داستایفسکی، رمان «نیه توچکا» را پس از رمان «خانم صاحبخانه» نوشت، اما آن را نیمه‌تمام رها کرد. «نیه توچکا» نام دختری است که خاطرات زندگی پر از رنج خود را روایت می‌کند. او در ابتدا با ناپدری خود، یفیموف و مادرش زندگی سخت و فقیرانه‌ای را تجربه کرده و مسیر زندگی او با مرگ پدر و مادرش بارها تغییر می‌کند. قهرمان واقعی این اثر، یفیموف است، موسیقیدان بااستعدادی که «مخلوق طبع تند و سرکش و فکر آشفته و نابسامان نویسنده و شاید هم تصویری از خود داستایفسکی است.» کتاب به هفت بخش تقسیم شده و این هفت بخش مشتمل بر سه قسمت است، قسمت اول از آغاز تا مرگ یفیموف، قسمت دوم، دوران زندگی نیه توچکا در کاخ شاهزاده و قسمت سوم، رفتن نیه توچکا به خانه الکساندرین میخائیلوونا، دختر شاهزاده‌خانم که این قسمت و درواقع کل کتاب نیمه‌تمام مانده است. قسمت اول کتاب، با شخصیت‌پردازی خوب داستایفسکی برای یفیموف، به یکی از شاهکارهای ادبیات روسی تبدیل شده و می‌توان گفت فصول بعد از مرگ یفیموف، به قدرت قسمت اول نیستند. همان طور که خود نویسنده نیز در نامه‌ای به ناشر کتاب خود، می‌نویسد: «من می‌دانم که قسمت اول «نیه توچکا نیزوانوف» که در ماه ژانویه به مطبعه داده‌ام، اثر خوبی است؛ چنان اثری است که مجله میهن‌پرستی به‌طور قطع می‌تواند، بی‌رودربایستی جایی به آن اختصاص دهد...» این کتاب در ایران تنها با ترجمه «محمد قاضی» و توسط نشر «نیلوفر» به چاپ رسیده، اما متاسفانه همان طور که قبلا هم درباره جدی نگرفتن مسئله ویرایش در نشر «نیلوفر» گفته‌ایم، این کتاب 274صفحه‌ای، بیش از سی غلط ویرایشی داشته و همین، فرایند خواندن را کند و سخت می‌کند.

 

به همان میزان که با حضور تکنولوژی، سرعت زندگی بشر بالا رفته، علاقه به خواندن رمان‌های بلند هم کاهش یافته و این روزها تمایل عموم مردم بیشتر به سمت خواندن مطالب کوتاه است. خواندن داستان‌های کوتاه، مزیت‌هایی هم دارد، مثل گذراندن وقت و سرگرم‌شدن در مترو و اتوبوس یا صف‌های انتظار. یکی از نمونه‌های خوب داستان کوتاه، کتاب «شبانه‌ها» اثر «کازوئو ایشی گورو» است. این کتاب شامل پنج داستان است که همگی با محوریت موسیقی و شب و با فضاسازی‌هایی نسبتا مشابه نوشته شده‌اند. نویسنده در این کتاب با چنان تسلطی اصطلاحات موسیقایی را به‌کار برده که گویی تحصیلاتی در این زمینه دارد، حال آنکه این‌گونه نیست. «ایشی گورو» همان طور که بارها در مصاحبه‌های خود گفته است از نوجوانی به موسیقی علاقه داشته و این علاقه اگر بیشتر از تالیف داستان نباشد، کمتر نیست. داستان اول این کتاب با عنوان «خواننده»، داستان نوازنده‌ای است که با خواننده موردعلاقه نسل مادرش روبه‌رو می‌شود و در جریان زندگی زناشویی او قرار می‌گیرد. بخش مهم داستان در شب و روی قایقی بر کانال‌های ونیز می‌گذرد. داستان دوم که مترجم، نام «زیرورو بشه دنیا، من دوسِت دارم» را برای آن برگزیده، مانند داستان پیشین با پیدا شدن سروکله یک فرد در زندگی یک زوج شروع می‌شود. داستان سوم با عنوان «تپه‌های مالورن»، ماجرای پسری است که با هدف ساختن آهنگ‌های جدید به کافه خواهر و شوهرخواهرش در خارج از شهر می‌رود و در آنجا با دو نوازنده پیر مواجه می‌شود. داستان چهارم که هم‌اسم کتاب است، داستان نسبتا طولانی موزیسینی است که برای رسیدن به شهرت، دست به عمل جراحی صورت می‌زند. داستان آخر نیز با عنوان «نوازنده‌های ویلون سل» ماجرای هم‌نشینی یک نوازنده با زنی است که خود را استاد موسیقی معرفی می‌کند. هرچند این نویسنده برنده جایزه نوبل پایان‌بندی‌های نه‌چندان دلنشینی برای داستان‌های خود انتخاب کرده، اما باید قدر شخصیت‌پردازی‌های قوی و فضاسازی‌های دلنشین او را دانست.

«گاهی فکر می‌کنم که ما زیادی دچار توهم چیرگی هستیم. یعنی مثلا اگر جایی هم حیوان و جنگل و درختی مانده به این خاطر است که خودمان نگهش داشته‌ایم. گفته‌ایم، خب، اینجا باشد برای جنگل و درخت، برای آخر هفته، اینجا اما جاده، این یکی جا، معدن، این یکی جا، سد و تونل و این یکی جا هم شهر برای زندگی یا اصلا شهربازی. طبیعت هم چیزی است مثل عکس پس‌زمینه گوشی همراهمان که می‌توانیم به رنگ و شکلی که دلمان می‌خواهد عوضش کنیم.»

 

مسعود بُربُر، داستان‌نویس، پژوهشگر ادبی و روزنامه‌نگاری است که دغدغه‌های محیط‌زیستی‌اش در خلال گفت‌وگوهایی که بین شخصیت‌های کتابش شکل می‌گیرد، پیداست. او در کتاب اخیرش که اولین رمان او نیز هست، داستان آدم‌هایی را روایت کرده که برای رسیدن به بهشتی خیالی، از مرزهای کشورشان می‌گذرند. مسعود بُربُر درباره راهی که برای نوشتن «مرزهایی که از آن گذشتی» طی کرده است، می‌گوید: «این کتاب، روایت مشترک جمعیت بزرگی از ایرانیان است و خطراتی که به جان خریده‌اند و ماجراهایی که پشت‌سر گذاشته‌اند و دردها و خوشی‌هایی که از سر گذرانده‌اند و عشق‌ها و نفرت‌هایی که میانشان شکل گرفته است. برای نوشتن آن پای حرف‌های دوستانی نشستم که با خطرات مهاجرت غیرقانونی روبه‌رو شده‌اند و روایت مشترک و اغلب ناشنیده آن جمعیت را دستمایه رمانم کردم.» کتاب با روایت‌های تودرتو و موازی نوشته شده است و پُر از خُرده روایت‌هایی است که بعضی از آن‌ها از داستان‌های تاریخ بلعمی، متن‌های پهلوی و قصه‌های محلی الهام گرفته شده. از روایت‌های اصلی داستان می‌توان به زندگی مینو، دختری اشاره کرد که دوران کودکی و نوجوانی‌اش را در کمپ‌های پناهندگان گذرانده و بعد از گرفتن اقامت نیز زندگی خود را وقف کمک به مهاجران دیگر کرده است. در این بین خواننده با خانواده مینو، دوستان و هم‌بازی دوران کودکی مینو آشنا می‌شود. این کتاب می‌تواند پیشنهاد خوبی باشد برای زمانه ما که در آن، هرکسی حداقل یک بار به مهاجرت فکر کرده است.